Từ trước đến nay, khi nhắc đến lợi ích của ăn nhiều thực vật giúp bảo vệ và tăng cường sức khỏe của con người mọi người chỉ nói đến các thành phần như: đạm, chất béo, chất đường bột, vitamin, khoáng chất chất xơ, chất chống oxi hóa mà chúng ta đã bỏ quên 1 thành phần rất quan trọng trong thực vật đó là Phytochemical được dịch ra tiếng Việt là "hóa chất thực vật".
Hóa chất thực vật không phải mới được con người phát hiện và ứng dụng mà đã được sử dụng từ rất nhiều năm về trước trong các trường phái về y học cổ truyền trên thế giới. Hiện nay do y học hiện đại phát triển mạnh nên các các "hóa chất thực vât" ngày càng được nghiên cứu và hiểu rõ hơn.
1. Phytochemycal (hóa chất thực vật) là gì?
Phytochemical là các thành phần có hoạt tính sinh học tác động trực tiếp hoặc gián tiếp lên cơ thể con người mang lại rất nhiều lợi ích cho sức khỏe, chúng có sẵn trong các loại thực vật với thành phần và hàm lượng khác nhau trong từng loại thực vật khác nhau.
Hiện nay trên thế giới đã phát hiện ra khoảng 10,000 chất phytochemical khác nhau có khả năng tác động có lợi đến sức khỏe và hổ trộ điều trị nhiều bệnh cho con người.
Một số thành phần trong hóa chất thực vật quyết định màu sắc, mùi, vị, thành phần của chấy nhầy,... được tiết ra để bảo vệ chúng khỏi côn trùng và tia cực tím. Ví dụ như: màu của các loại củ, quả, mùi của các loại hành, tỏi,... các loại các chất nhầy (nhựa cây) của cây tiết ra để bảo vệ chúng.
Hóa chất thực vật, thường là chất chuyển hóa phụ của các quá trình chuyển hóa trong thực vật, là các hợp chất hóa học không phải chất dinh dưỡng thiết yếu do thực vật tạo ra.
2. Các nhóm hóa chất thực vật và vai trò
Hóa chất thực vật được phân thành các nhóm với các nhóm vai trò khác nhau:
- Carotenoid: có nhiều trong cà rốt, cà chua, rau mùi tây, rau lá màu cam và xanh, bắp cải, củ cải.
- Phytosterol: có nhiều trong rau, củ, quả, hạt.
- Limonoid: có nhiều trong trái cây có múi.
- Polyphenol: gồm flavonoid, Isoflavonoid, Anthocyanidin cơ nhiều trong trái cây, rau, ngũ cốc, đồ uống, các loại đậu, sôcôla, hạt có dầu.
- Glucosinolate: có nhiều trong rau cải.
- Phytoestrogen: có nhiều trong các loại đậu, quả mọng, ngũ cốc nguyên hạt, ngũ cốc, rượu vang đỏ, đậu phộng, nho đỏ.
- Terpenoid: có nhiều trong rêu, tảo, địa y, nấm.
- Saponin: có nhiều trong yến mạch, lá, hoa và quả xanh của cà chua.
3. Vai tò của Phytochemical đối với sức khỏe con người
- Vai trò đối với tế bào: tác dụng giúp tế bào phân chia tốt hơn, tăng hoạt động của các enzym giải độc trong cơ thể, duy trì, tăng cường và bảo về hệ thống ADN (gen) của chúng ta trong quá trình sống, sửa đổi những sai sót trong quá trình ADN hoạt động, tăng cường quá trình chết tự nhiên của tế bào ung thư, giảm sự tăng sinh tế bào bất thường trong cơ thể.
- Vai trò đối với từng vấn đề sức khỏe cụ thể:
- Phòng và hỗ trợ điều trị các bệnh mãn tính tiểu đường và tăng huyết áp, ung thư,rối loạn mỡ máu.
- Các chất phytochemical trong ngũ cốc làm giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch và ung thư.
- Hạn chế các gốc tự do gây tổn thương cho tế bào và cơ thể.
- Giúp tăng cường và cân bằng quá trình chuyển hóa trong cơ thể.
- Giúp cân bằng tốt hơn hệ thống hoocmon trong cơ thể.
- Giúp kiểm soát stress trong công việc và cuộc sống tốt hơn.
4. Nên chế biến thực vật như thế nào?
Để có thể giữ lại nhiều nhất Phytochemical trong thức ăn, chúng ta nên chế biến như thế nào?
- Nên hạn chế thời gian nấu do khi tiếp xúc với nhiệt nhiều thì những thành phần Phytochemical sẽ bị thay đổi làm giảm giá trị sinh học với cơ thể, chế biến lâu tạo điều kiện cho cho các chất này bốc hơi đi.
- Muốn giữ lại Phytochemical nhiều trong thực vật trong khi nấu nên tránh cho thực vật tiếp xúc trực tiếp với nước hay dầu do khi tiếp xúc sẽ làm cho các phytochemical thoát nước hoặc dầu.
- Tốt nhất là những loại thực vât nào có thể ăn trực tiếp thì nên ăn trực tiếp không nên chế biến gì sẽ giữ lại hoàn toàn các Phytochemical.
Thông qua bài viết này, các bạn có thể phần nào hiểu được thêm về Phytochemical, vai trò của việc ăn thực vật với đối với sức khỏe và hiểu rõ hơn về chế độ ăn dựa trên thực vật.
